Đài Bắc: 18/11/2020: Sau hơn 7 tháng cứu xét, Tòa án Tối Cao Pháp Viện (Supreme Court) Đài Loan (TCPV ĐL) vừa cho ra phán quyết rằng Tòa Thượng Thẩm (High Court) Đài Loan bác đơn kháng án của của 7875 nạn nhân của thảm họa môi trường tại miền Trung Việt Nam do công ty Formosa Gang Thép Hà Tĩnh (FHS) gây nên vào đầu tháng 4, 2016 là thiếu cơ sở pháp lý. TCPV ĐL yêu cầu Tòa Thượng Thẩm xử lại và cho phép vụ kiện được xét xử tại Đài Loan. Xin xem nguyên văn bản án bằng tiếng Quan Thoại và bản dịch sang tiếng Việt và tiếng Anh trong Links ở cuối bài.
Phán Quyết
Trong Phán quyết dài 3 trang ký tên bởi 5 Thẩm phán Tối Cao Pháp Viện gồm: các TP.Chong-Yu CHEN, TP.Yu-Fen LIANG, TP. Shu-Yan CHOU, TP. Shu-Yuan HUANG và TP. Li-Ling CHEN gửi tới 4 Luật sư đại diện các nạn nhân thuộc 2 tổ hợp luật sư EJA (Environmental Jurists Association) và ERF (Environmental Right Foundation) gồm Ls. San-Jia LIN (ERF), Ls. Yu-Yin CHANG (EJA), Ls. Xin-Wen HUANG (ERF), Ls. Hong-Yi KUO (EJA), TCPVĐL, cơ quan Tư pháp cao nhất của Đài Loan đã phán quyết như sau:
“Liên quan đến các yêu cầu về thiệt hại được đưa ra giữa bên kháng án và Công ty Nhựa Formosa Plastics Ltd. cùng các công ty khác, bên kháng án đã nộp một bản tái kháng án trung gian (interlocutory re-appeal) đối với Phán quyết của Tòa án Cấp cao (Tòa Thương Thẩm) Đài Loan vào ngày 16/03/2020 (Kháng án số 1466 Phán quyết năm 2020), Tòa án đã đưa ra phán quyết như sau: Phán quyết nói trên của Tòa án Cấp cao Đài Loan bị hủy bỏ và Tòa án Cấp cao Đài Loan phải đưa ra phán quyết mới.”
Sau phán quyết, các Thẩm phán đã dành gần 2 trang giấy để giải thích và việc dẫn căn cứ vào các điều luật nào khiến họ có phán quyết như trên. Như vậy, Tòa án cao nhất của Tư pháp Đài Loan đã chính thức công nhận quyền tố tụng của các nạn nhân mặc dù trước đó hai Tòa Sơ Thẩm và Thượng Thẩm đã từ chối với hai lý do chính là Tòa án Đài Loan không có thẩm quyền thụ lý (no jurisdiction), và Đài Loan cũng chưa bao giờ xử một vụ án tương tự vì mặc dù đông đảo bị đơn là người Đài Loan nhưng vụ việc đã xảy ra tại Việt Nam và các nguyên đơn sống tại Việt Nam, tức là ngoài thẩm quyền tố tụng của họ. Cả hai tòa trên còn khuyên các nạn nhân hãy trở về Việt Nam để kiện.
Luật sư reo vui rồi bật khóc và những bước kế tiếp
Luật sư Xin-Wen HUANG, còn có tên Mỹ là Zoe Hoàng, đứng đầu nhóm pháp lý là người đầu tiên nhận được tin vui từ Tòa án. Cô đã reo vui và bật khóc vì xúc động. Hơn 3 năm qua cô và các thành viên trong nhóm pháp lý của hai tổ hợp luật sư EJA và ERF đã không ngại khó khăn và cả nguy hiểm để hoàn thành hồ sơ, nộp đơn kiện, bổ túc hồ sơ, bỏ hàng nhiều trăm giờ nghiên cứu và phải chịu khá nhiều áp lực sau khi đơn kiện bị bác bởi hai tòa Sơ Thẩm vào tháng 10, 2019 và tại tòa Thượng Thẩm vào tháng 3, 2020. Tuy đây mới chỉ là thành công bước đầu, vụ kiện sẽ còn phải qua nhiều cửa tòa khác trước khi đưa đến bản án chung cuộc, nhưng đây là một bước đầu rất quan trọng nếu TCPV ĐL không cho quyền thụ lý thì cuộc khiếu kiện của các nạn nhân tại Đài Loan coi như chấm dứt tại Đài Loan.
kiện công ty Formosa. Người đứng hàng đầu áo trắng là LM. Nguyễn Đình Thục. Cha chánh xứ giáo xứ Song Ngọc.
Công việc kế tiếp của các luật sư là chuẩn bị tranh tụng, đáp ứng những đòi hỏi của luật sư bên bị cáo. Với một số lượng nguyên đơn thật đông đảo, việc nghiên cứu và vận dụng luật đa quốc gia cũng rất phức tạp vì liên quan đến các bộ luật dân sự Đài Loan, Việt Nam, Hoa Kỳ, Nhật Bản, Singapore và nhất là luật môi trường quốc tế.
Một vụ kiện phức tạp, mang tính cách lịch sử chưa từng có tại Đài Loan, nhưng hai tổ hợp luật sư hội tụ những luật gia nổi tiếng chuyên về môi trường này đã nhận lãnh vụ kiện với lý do chính là họ là những người Đài Loan chân chính, biết nhìn xa, trông rộng cho đất nước của họ, họ muốn bảo vệ môi trường không chỉ tại Đài Loan mà còn những nơi người Đài Loan đến đầu tư để giữ thể diện cho một quốc gia đang cố gắng vươn lên là một quốc gia có dân chủ và nhân quyền hầu có thể được sự hỗ trợ của thế giới trong việc đối đầu với Trung Cộng.
Sự đóng góp của các tổ chức NGO và Cộng đồng Người Việt khắp nơi
Ngoài tài trí, linh hoạt và kiên nhẫn của đội ngũ luật sư, chúng tôi ghi nhận kết quả đầu tiên đáng ghi nhận này có sự đóng góp quan trọng của những cuộc đấu tranh quyết liệt không ngưng nghỉ của các tổ chức NGO và của cộng đồng người Việt của chúng ta nhiều nơi trên thế giới. Từ đó, dẫn đến những thất bại liên tiếp của công ty Formosa trên thương trường và trước dư luận thế giới.
Tháng 10, 2019 công ty Formosa thua kiện cư dân Nam Texas vì đã xả những viên nhựa vào đường nước khiến bờ biển bị ô nhiễm và phải bồi thường $50 triệu USD. Để có kết quả này phải kể đến đóng góp của Cộng đồng người Việt tại các thành phố Houston, Austin, Dallas, Arlington, San Antonio và Louisiana đã cùng với 12 tổ chức tranh đấu cho môi trường tại Hoa Kỳ cùng sát cánh trong cuộc biểu tình rầm rộ trước nhà máy Formosa tại Point Comfort, Nam Texas.
Kế đến là tháng 8 vừa qua, Thông tấn RFA đưa tin, Ngân hàng Trung Ương Nay Uy đã rút toàn bộ $1.5 tỷ quỹ hưu bổng được đầu tư vào tập đoàn công ty Formosa trước đó với lý do công ty này đã vi phạm nhân quyền trầm trọng.
Thành quả này ngoài những vận động của nhiều tổ chức nhân quyền trên thế giới còn có sự đóng góp đắc lực của cộng đồng người Việt tại Nay Uy, Đan Mạch và một số các quốc gia Bắc Âu đã đưa đến kết quả khiến Formosa mất đi số vốn không nhỏ và tai tiếng khó gột rửa này. Và mới đây nhất, giấy phép xây nhà máy nhựa trị giá trên 9 tỷ USD của công ty Formosa tại quận St. James, Louisiana đã được cấp phát và Formosa đã sửa soạn cho lễ động thổ để bắt đầu việc xây cất đã bị đình chỉ vô thời hạn vì cư dân của Quận St. James đã khởi kiện. Cư dân ở đây cho biết nhà máy hóa chất của Formosa có mặt trong vùng đã gây ô nhiễm và trở thành mầm mống bệnh ung thư cho người dân trong khu vực được đặt tên là “Hành lang của bệnh ung thư” (Cancer Alley). Vì thế, người dân ở đây không thể nào chấp nhận thêm một nhà máy ô nhiễm kiểu như nhà máy nhựa của Formosa tại Nam Texas.
Gió đã đổi chiều và thiên thời, địa lợi, nhân Hòa
Chính sự thất bại liên tiếp của Formosa trên thương trường và dư luận quốc tế vì cách làm ăn kiếm lời bất chấp khiến cho ngay cả chính phủ Đài Loan cũng như dư luận Đài Loan cũng không thể tiếp tục bao che hay làm ngơ cho một công ty mà họ luôn tự hãnh diện về tổng sản lượng hàng năm chiếm 10% tổng sản lượng của cả quốc gia Đài Loan. Bây giời là lúc chính phủ và người dân Đài Loan cần bảo vệ 90% sản lượng quốc gia và danh tiếng của Đài Loan hơn là bảo vệ 10% tổng sản lượng của Formosa với quá nhiều tai tiếng và những thất bại liên tiếp chỉ vì cách làm ăn vô trách nhiệm của họ.
Ngoài ra, chính phủ và người dân Đài Loan những năm gần đây cũng đã và đang quan tâm đến việc gìn giữ môi trường vì họ đã thấm thía việc phát triển kinh tế mà không bảo vệ môi trường tai hại ra sao.
Những ngày tới còn nhiều gian nan cần được hỗ trợ
Linh Mục Nguyễn Văn Hùng, là cố vấn của hội JFFV và là Giám Đốc của Cơ quan Hỗ Trợ Người Việt Lao Động tại Đài Loan hiện cư ngụ tại Đài Bắc là Đại diện của hội làm việc với các Luật sư, các tổ chức tranh đấu cho nhân quyền và môi trường, và các cơ quan truyền thông Đài Loan nhờ LM có thể nói và viết tiếng Đài Loan như người bản xứ. LM. chia sẻ:
“Chúng tôi rất vui khi nhận được Bản Phán Quyết của Tòa Án Tối Cao Đài Loan. Những nỗ lực kiên trì kéo dài 4 năm dài tranh đấu đòi công bằng, công lý cho các nạn nhân thảm họa ô nhiễm môi trường Miền Trung ở nước ngoài đã có cơ sở pháp lý để tiến hành
Trong những ngày sắp tới, chúng tôi chờ thông báo mới của tòa án để ra tòa cho những cuộc điều tra. Phía Luật sư đoàn Đài Loan đại diện cho 7875 nạn nhân đã sẵn sàng.
Bên bị cáo sẽ có rất nhiều đòi hỏi bên bị hại cung cấp những bằng chứng thiệt hại. Đây là thời gian vất vả và bận rộn của các luật sư ĐL và trợ tá.
Kính mong quý đồng bào hỗ trợ tinh thần và tài chánh cho Hội Bảo Vệ Công Lý Cho Nạn Nhân Formosa hầu có đủ kinh phí theo đuổi vụ án đến cùng.
Xin cầu nguyện cho chúng tôi. Đặc biệt là các nạn nhân trực tiếp của Formosa trong nước và những người còn đang phải tứ tán khắp nơi để mưu sinh và khỏi bị bắt bớ.”
Triều Giang
Nguồn: Trích đoạn từ Công-lý cho Nạn-nhân Formosa
https://jffv.org/2020/12/02/tin-vui-cho-nan-nhan-tham-hoa-moi-truong-formosa-tai-mien-trung-vn-toi-cao-phap-vien-dai-loan-chap-thuan-don-khang-an-cho-xu-vu-kien-cua-7875-nan-nhan-formosa-tai-toa-an-dai-loan/
