Chính sách thuế quan của Tổng Thống Donald Trump khi có hiệu lực, sẽ tăng thuế quan lên mức cao nhất kể từ năm 1984, có thể dẫn đến định hướng tương lai thương mại toàn cầu. Hiện còn quá sớm để đưa ra nhận định tốt, xấu đến mức nào về “Trump’s tariff”, nhưng đầu tháng 2 đã có tới 53% dân chúng Hoa Kỳ chấp thuận hiệu suất công việc của ông Trump.
Được mô tả như người “tha thiết với nhiệm vụ chưa từng thấy” nhằm đạt mục tiêu “trả lại cho dân chúng Hoa Kỳ niềm tin, sự giàu có, nền dân chủ và thậm chí là tự do”. TT Donald Trump đã dành 3 tuần đầu tiên ở nhiệm kỳ 2 để thực hiện lời cam kết khi vận động tranh cử một cách tích cực.
Bằng chứng mới nhất của CBS News/YouGov qua một cuộc thăm dò tiến hành từ ngày 5 đến ngày 7 tháng 2 cho thấy 53% người Mỹ hài lòng về tinh thần trách nhiệm của TT Trump. Tỷ lệ này cao hơn cùng thời ở nhiệm kỳ đầu. Còn lại là 47% không tán thành. [1]
Nhìn vào nước Mỹ, các số liệu chứng minh Hoa Kỳ đang bị thâm hụt thương mại rất lớn. Chỉ trong năm 2024, Mỹ có mức thâm hụt thương mại kỷ lục 1,2 ngàn tỷ Mỹ kim, đồng nghĩa với việc phần còn lại của thế giới, đặc biệt là các quốc gia xuất siêu, trong đó có csVN, đang thu về những khoản lợi nhuận khổng lồ từ việc bán hàng vào thị trường Hoa Kỳ. [2]
Hiện nay các nước liên quan đến thương chiến đang trong vòng trao đổi để hình thành giải pháp đối phó riêng với kế hoạch “Tariff” do Nội các Donald Trump công bố hiệu lực từ 12 tháng 03, tăng thuế hàng nhập cảng từ Hoa Lục ở mức 25% đối với toàn bộ thép và nhôm và đe dọa áp thuế 25% đối với Canada và Mexico.
Theo số liệu từ Hải quan Mỹ, năm 2024, Việt Nam xuất cảng sang Mỹ khoảng 983 triệu Mỹ kim thép với mức thuế 25%. Đồng thời đối với nhôm, Việt Nam xuất cảng khoảng 479 triệu Mỹ kim, với mức thuế 10%. Như vậy, các sản phẩm nhôm từ nay về sau sẽ phải chịu thuế mới là 25%.
Ngành thép Việt Nam đối diện với nguy cơ kép từ cuộc điều tra của Mỹ hồi năm ngoái về chống bán phá giá, trợ cấp và mức thuế bổ sung của ông Trump. Tính đến nay, mặt hàng thép của Việt Nam đang đối mặt với 34 vụ kiện phòng vệ thương mại (PVTM), chiếm tới hơn 50% tổng số vụ kiện mà Mỹ điều tra PVTM với Việt Nam.
Đối với nhôm, từ năm 2016, Mỹ từng khám phá ra Việt Nam toa rập vào “lập lờ” thương mại, khi Việt Nam để cho tỷ phú nhôm người Tầu di chuyển kho nhôm đặt tại Mexico về tỉnh Ba-ria Vũng Tầu, rồi từ đó xuất cảng sang Mỹ để tránh thuế cao thời đó (2016) lên tới 374%, trong khi hàng từ Việt Nam bán sang Mỹ chỉ phải chịu thuế 5%.
Các giải pháp tăng mức thuế quan, theo TT Trump chỉ nhằm “thương mại có qua có lại để chúng tôi được đối xử bình đẳng với các quốc gia khác”.
Vào ngày 12 tháng 2, các cố vấn thương mại của Tổng thống Mỹ Donald Trump đang lên kế hoạch áp đặt thuế đối ứng lên các quốc gia đánh thuế hàng nhập cảng từ Mỹ. Chính sách “tariff” của TT Trump cũng khởi đầu lo lắng về việc tăng chi phí trên các ngành công nghiệp Mỹ phụ thuộc vào thép và nhôm nhập cảng; Đồng thời làm gia tăng lo ngại về một cuộc chiến thương mại toàn cầu và có thể đẩy nhanh lạm phát tại Mỹ.
Các Bộ trưởng thương mại Mexico, Canada và Liên minh Châu Âu chỉ trích quyết định này, trong khi Nhật Bản và Úc đang tìm cách được miễn trừ. TT Trump đã trì hoãn thuế 25% lên hàng hóa từ Mexico và Canada để cho phép đàm phán về an ninh biên giới và kiểm soát ma túy fentanyl.
Đối với các quốc gia thuộc Liên Minh Châu Âu (EU), ông Trump cho rằng quốc gia nào có thặng dư thương mại với Mỹ sẽ phải chịu thuế hoặc yêu cầu họ phải mua thêm dầu và khí đốt từ Mỹ. Về trường hợp của Nga, ông Trump đe dọa sẽ áp thuế và các biện pháp trừng phạt nếu không đạt được thỏa thuận về Ukraine.
Đặt niềm tin vào Thiên Chúa để chiến tranh tàn khốc phải chấm dứt, TT Trump xác định rằng: “Đã đến lúc chấm dứt cuộc chiến lố bịch này, cuộc chiến gây ra sự chết chóc và tàn phá khủng khiếp hoàn toàn không cần thiết. Chúa phù hộ người dân Nga và Ukraine!”
Từ niềm tin và tinh thần tích cực, TT Mỹ Donald Trump loan báo cho thế giới, ông đã có một cuộc điện đàm “dài và rất hiệu quả” với người đồng cấp Nga Vladimir Putin hôm 12 tháng 2, trong đó hai bên đồng ý khởi động các cuộc đàm phán để chấm dứt cuộc chiến tranh ở Ukraine. [3]
Đối với khối kinh tế BRICS gồm các nước Brazil, Nga, Ấn Độ, Trung cộng và Nam Phi, TT Trump đe dọa sẽ áp thuế lên mọi quốc gia, nếu khối này ngừng giao dịch bằng đồng Mỹ kim. Ông cũng thông báo sẽ áp thuế 25% đối với hàng hóa của Colombia sau khi quốc gia này từ chối tiếp nhận các chuyến bay chở người di cư bị trục xuất từ Mỹ.
Với Ấn Độ, quốc gia đông dân nhất trong khối BRICS, ông Trump khi tranh cử, từng gọi Ấn Độ là “kẻ lạm dụng lớn” trong thương mại và đe dọa áp thuế để điều chỉnh mất cân bằng thương mại.
Sau khi Nga phát động cuộc xâm lăng Ukrain ngày 24 tháng 02 năm 2022, Mỹ và Âu Châu cấm mọi giao dịch tài chánh qua giao kèo thương mại với Ngân hàng Trung ương Nga, quỹ tài chánh, quỹ dự trữ của Nga và với Bộ Tài chánh Nga, tách khối ngân hàng Nga ra khỏi hệ thống thanh toán toàn cầu SWIFT (Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication). Mỹ và EU còn phong tỏa tài sản của doanh nghiệp, ngân hàng, tài phiệt và giới tinh hoa của Nga lên tới 1.400 tỷ Mỹ kim. tương đương 4 lần nền kinh tế Việt Nam. (https://vanhoimoi.org/?p=13644)
Nhằm thoát ra khỏi “ngõ bí” trong thanh toán thuong mại, trang tin India Brand Equity Foundation (IBEF) cho hay, tính đến tháng 11 năm 2024, Nga đã xuất cảng hàng hóa trực tiếp sang Ấn Độ 60 tỷ Mỹ kim, tăng 7,7%; trong khi Ấn Độ bán sang Nga 4,5 tỷ Mỹ kim, tăng 23% so với năm trước.
Điều đáng chú ý là hai nước Ấn-Nga không dùng đồng Mỹ kim để thanh toán, mà dùng trực tiếp đồng tiền của hai bên trao đổi hàng hóa cho nhau. Hệ thống thanh toán RuPay của Ấn Độ và Mir của Nga, đánh dấu một bước trong nỗ lực phi Đôla hóa. [4]
Các cuộc trao đổi của giới tài chánh hai bên Ấn – Nga đang ráo riết diễn ra. Chỉ có thời gian và thực tế mới chứng minh “hanh thông hay trở ngại” trong hình thức thanh toán trực tiếp đang được hai nước trong khối kinh tế BRICS là Ấn Độ và Nga thực hiện.
Biến chuyển này nếu thành công sẽ định hình phương thức thanh toán song song với hệ thống thanh toán SWIFT lâu nay trong thương mại quốc tế. Hoa Kỳ cần phải nghiêm túc quan sát, đối phó. Bởi vì trường hợp này, sẽ có thể vô hiệu hóa lệnh cấm giao dịch thương mại của Mỹ và EU đối với Nga – nước đang xâm lăng Ukrain.
Trong bất cứ chính sách mới nào được áp dụng trong một thế giới có đầy rẫy biến cố và phức tạp, đương nhiên có kẻ “chống” người “che”. Đai diện cho hai khuynh hương này là hai vị thức giả trong ngành kinh tế, được BBC hôm 12 tháng 02 phỏng vấn tóm lược 2 quan điểm:
- Giáo sư Kinh tế tại Đại học Cambridge, bà Meredith Crowley cho rằng, thuế quan có thể gây ra gánh nặng kinh tế lớn hơn nhiều cho những người có thu nhập thấp nhất.
- Kinh tế trưởng danh dự tại Liên minh Vì một nước Mỹ Thịnh vượng (CPA), ông Jeff Ferry lại nhận xét: thuế quan có thể kích thích tăng trưởng và tái thiết ngành sản xuất của Mỹ.
Vì vậy, vẫn cần có thêm thời gian để quan sát xem người tự nhận “I am a tariff man” – Donald Trump “khó định đoán” sẽ xoay xở ra sao để đạt được mục tiêu “Make America Great Again!”
Trần nguyên Thao
———————————-
[1] https://www.cnbc.com/amp/2025/02/10/trump-approval-rating-president-poll.html?recirc=taboolainternal
[2] https://www.bbc.com/vietnamese/articles/czdlzgjp4reo
[3] https://www.bbc.com/vietnamese/articles/cvg8yg2xl4po
[4] https://www.ibef.org/
