Trần nguyên Thao
Liên minh Âu Châu (EU) đang thúc đẩy các giải pháp để đối phó hữu hiệu nhất với “Trump’s Tariff”. Để có thêm thị trường, ngay từ khi TT Trump đắc cử vào tháng 11 năm ngoái, EU đã mở rộng ngoại thương sang khối thị trường chung Nam Mỹ – South America’s Fractious Trade Bloc. Nhưng vào lúc bài này kết thúc, khối EU để lộ ra vài “giọng ca lỡ nhịp”.
Khối thị trường chung Nam Mỹ – MERCOSUR được thành lập ngày 26/3/1991, bao gồm bốn quốc gia Nam Mỹ là Argentina, Braxin, Paraguay và Uruguay. Ước tính năm 2024, các quốc gia thành viên này tạo thành một thị trường gần 300 triệu dân. Thu nhập bình quân đầu người của toàn khối vào năm 2022 khoảng 9.643 Mỹ kim. GDP danh nghĩa tính đến năm 2022 khoảng 2.638 nghìn tỷ Mỹ kim, trong khi GDP sức mua tương đương (PPP) là 5.195 tỷ Mỹ kim.[1]
Cho dù khối MERCOSUR cũng có tổng dân số suýt soát 300 triệu người, nhưng lợi tức trung bình đầu người khoảng 9.643 Mỹ kim, thấp hơn lợi tức bình quân đầu người của Mỹ khoảng gần 8 lần, biểu hiện khả năng tiêu thụ hàng hóa thấp hơn thị trường Hoa kỳ. Đây chính là lý do, không kể Âu Châu (EU) mà nhiều nước khác vẫn mong bán được nhiều hàng hóa vào thị trường Mỹ.
Còn một lý do khác mà EU phải tính đến: chi phí vận chuyển hàng hóa từ EU tới thị trường Hoa kỳ gần hơn là các nước trong khối MERCOSUR, nằm tuốt dưới phía Tây Nam. Nhìn trên bản đồ thế giới, khoảng cách từ London và từ Paris đến cảng Los Angeles lần lượt là 3.400 dặm và 5.650 dặm. Trong khi từ Đức quốc tới Buenos Aires (Argentina): khoảng 7.210 dặm.
Đối với các quốc gia thuộc Liên Minh EU, ông Trump cho rằng, quốc gia nào có thặng dư thương mại cao với Mỹ sẽ phải chịu thuế hoặc họ phải mua thêm dầu và khí đốt của Mỹ. Về trường hợp của Nga, ông Trump đe dọa sẽ cân nhắc áp dụng các biện pháp trừng phạt kinh tế, bao gồm thuế quan và hạn chế ngân hàng đối với Nga, nếu thỏa thuận về Ukraine vẫn nhì nhằng.
Mark Rutte, Tổng Thư ký NATO căn cứ vào quyết định EU chi tiêu 800 tỷ Mỹ kim cho kế hoạch “ReArm Europe”, nhằm tăng cường năng lực quốc phòng của các quốc gia thành viên EU, để tin rằng “EU vẫn còn có thể làm được nhiều hơn nữa”.
Trải tấm bản đồ nước Mỹ ra ngắm nghía, các lãnh tụ EU nhìn chằm chằm vào các tiểu bang màu đỏ, thường có đa số cử tri bầu phiếu cho TT Trump, để EU “ăn miếng, trả miếng” Mỹ, bằng cách áp thuế trên thịt bò Kansas, sản phẩm Alabama và đậu nành từ Louisiana, đơn vị đại diện của Chủ tịch Hạ Viện Mike Johnson (Cộng Hòa).
Trước đó, hồi tháng Giêng, Bà von der Leyen phát biểu tại Diễn đàn Kinh tế Thế giới: “Khi cạnh tranh giữa các cường quốc ngày càng gay gắt, tôi thấy một sự khát khao ngày càng tăng trên toàn thế giới để hợp tác chặt chẽ hơn với chúng tôi”. Và vì thế, EU “sẽ luôn cởi mở với đàm phán”.
Có nhận đinh khác cho rằng, trả đũa không phải là con đường được EU ưa chuộng, ngay cả khi điều đó là cần thiết, vì nó chắc chắn sẽ gây tổn thương đến chính những cử tri của họ, là giới tiêu thụ rất ưa chuộng hàng nhập cảng từ Hoa Kỳ —đồng thời có nguy cơ làm phật lòng ông Trump.
Đó cũng là lý do tại sao EU hồi sinh các thỏa thuận thương mại đang bị đình trệ để bù đắp chi phí thuế quan của Trump.
Trong nhiệm kỳ đầu của TT Trump, Âu Châu (EU), đặc biệt là Đức và Hòa Lan đã xuất cảng sang Mỹ rất nhiều thép. EU, với tư cách là một liên minh, đã trả đũa bằng cách áp thuế đối với hàng xuất càng của Mỹ. Hiện tại, EU hiểu rằng TT Donald Trump tự coi mình là một nhà đàm phán bẩm sinh với năng khiếu đưa ra một cuộc mặc cả khó khăn để tiến tới thỏa thuận “công bằng, đôi bên cùng có lợi”. EU tin tưởng vào Ủy Ban đàm phán thay cho các quốc gia thành viên toàn khối, do Ủy Ban EU từng được coi là vô địch về đàm phán, sẽ tương kế tựu kế, nương theo “game” của ông Trump đưa ra.
Cuối năm 2024, ngay sau khi TT Trump đắc cử nhiệm kỳ 2, EU đã hoàn tất nhiều cuộc đàm phán về nhiều thỏa thuận thương mại hơn bất kỳ quốc gia hoặc khối nào khác. Chẳng hạn FTA với MERCOSUR – khối thương mại Nam Mỹ bao gồm Argentina, Brazil, Paraguay và Uruguay. Thỏa thuận này – nếu được phê chuẩn – sẽ tạo ra một thị trường có 300 triệu dân, thúc đẩy quan hệ thương mại và chính trị giữa hai khu vực. EU cũng đã kết thúc các FTA với Thụy Sĩ và Mexico, tái khởi động các FTA với Malaysia và đang hướng tới một thỏa thuận khác với Ấn Độ trong năm nay. (https://vanhoimoi.org/?p=24544)
EU cũng đã chọn con đường có vẻ nhẹ nhàng hơn Canada. Một nguồn tin từ cấp thẩm quyền của EU tiết lộ rằng, khối này “thường xuyên trao đổi” với các nhà lãnh đạo thế giới khác về Trump’s Tariff, nhưng EU chưa từng phối hợp phản ứng của mình với các quốc gia khác.
Khối EU, gồm 27 quốc gia đã công bố kế hoạch trả đũa thương mại hai giai đoạn để đáp trả mức thuế thép và nhôm, áp dụng cho khoảng 28 tỷ Mỹ kim hàng nhập cảng từ Mỹ vào châu Âu, dự kiến có hiệu lực vào ngày đầu tháng Tư này.
Tuy nhiên, Fox News lại cho hay, Bộ trưởng Tài chánh Hoa Kỳ, Scott Bessent “lạc quan” rằng một số mức thuế quan “ăn miếng trả miếng” sẽ không có hiệu lực vào ngày 2 tháng 4 vì các nước đối tác thương mại với Mỹ đang nỗ lực đàm phán.
Đến thời diểm này, có vẻ như EU đang phân tán tiếng nói về Trump’s Tariff: Hôm 16 tháng 3, Thủ tướng Pháp François Bayrou, qua tường thuật của Đài Phát Thanh nổi tiếng tại Pháp, France Inter, đã đặt vấn đề về quyết định của EU đánh thuế rượu bourbon của Mỹ: “Liệu có sai lầm đã xảy ra không? Có, có lẽ vậy, vì rượu bourbon Kentucky đã được đưa vào như thể đó là một mối đe dọa thương mại”. Ba ngày sau, 19 tháng 3, Reuters dẫn lời Thủ tướng Ý Giorgia Meloni phát biểu trước hội nghị thượng đỉnh EU tại Brussels “Tôi không chắc việc đáp trả thuế quan của Hoa Kỳ bằng thuế quan của EU có phải là điều tốt không”.
Trong hoàn cảnh thế giới đổi thay mau chóng, Reuters dẫn thuật báo động của Nữ Tướng EU, Ursula von der Leyen vào lúc kết thúc bài này 19 tháng 3: Nga đang đẩy mạnh đáng kể khả năng sản xuất vũ khí hiện đại, chuẩn bị cho một cuộc đối đầu với các nền dân chủ Âu châu khi Hoa Kỳ chuyển hướng tập trung sang khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương.
Nhưng TT Trump đang cố gắng đưa gợi ý làm tan băng mối quan hệ Mỹ – Nga: mở đầu bằng các trận giao đấu khúc côn cầu của Mỹ, để qua đó bàn đến hủy diệt võ khí hạt nhân và mưu tìm hòa bình cho Ukraine được thương thảo trong những ngày trước mặt. Cùng ngày, qua đẫn thuật của AFP, TT Trump mô tả cuộc điện đàm “rất tốt” với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky, về nỗ lực nhằm bảo đảm lệnh ngừng bắn đi đúng hướng và đàm phán có thể khởi sự rất sớm.
Trong hoàn cảnh “đan xen thông tin” trên thế giới, các chuyên gia Thời Sự Kinh Tế nhận định, Trump’s Tariff đang trở thành nguồn cơn trăn trở, đôi khi khiến cho nhà lãnh đạo nhiều nước phải “vật vã”, do mỗi nước có hoàn cảnh riêng trong chính sách thuế quan của Mỹ.
Cách đối phó với Trump’s Tariff làm nổi bật lên hai mô hình phản ứng: một từ Canada, chọn giải pháp đối đầu, nhưng cuối cùng đã phải “đấu dịu” với Mỹ. Còn Mexico, mặc dù thuế quan sẽ có tác động đáng kể đến nền kinh tế Mexico, nhưng Tổng thống Claudia Sheinbaum đã chọn cách tiếp cận thận trọng hơn nhiều – Mexico đã cố gắng giữ lặng lẽ để “mua thời gian”.
Cả hai cách đối phó với Trump’s Tariff nói trên, đều đang được các nước chăm chú theo dõi – và cả hai đều chưa trở thành bài học hữu hiệu.
[1] https://en.wikipedia.org/wiki/Mercosur
