Nếu csVN không thành công trong việc đàm phán, thì khi thuế đối ứng 46% của Mỹ có hiệu lực trên hàng hóa Việt Nam sẽ đẩy Ba-Đình vào chặng đường đầy biến động. Mức thuế mới này trở thành “sao quả tạ” chiếu bí nền kinh tế dựa phần lớn vào xuất cảng; đe dọa mục tiêu tăng trưởng GDP 8% của Ba-Đình năm 2025 – làm hao tổn đáng kể “hầu bao” của Ba-Đình ngay trước thềm đại hội 14 gần ngày khai mạc.
Ngoài Hoa Lục ra, không khu vực nào bị ảnh hưởng nặng nề hơn Đông Nam Á – nơi phần lớn các nền kinh tế dựa vào tái chế để xuất cảng đổi lấy đồng bạc xanh: Từ Campuchia với mức thuế 49%, đến csVN 46%, Thái Lan 36%, Indonesia 32%, Malaysia 24%, Philippines 17% và mức thuế thấp nhất là 10% cho Singapore.
Sáng ngày mùng 09 tháng 4, Băc Kinh loan báo sẽ tăng thuế đối với hàng hóa của Hoa Kỳ từ 34% lên 84%, nhằm trả đũa mức thuế nhập khẩu mới đối với hàng hóa của Trung cộng nhập vào Mỹ; hiện có mưc thuế đến 104%, (bao gồm mức thuế “có qua có lại” là 34% cộng với mức thuế thêm 50%). Bắc Kinh “lên giọng” sẽ “chiến đấu đến cùng” trong cuộc chiến thương mại mới; ghi dấu giai đoạn “một mất một còn” trong thương mại Mỹ – Trung.
Ngay sau đó, Băc Kinh nhận “lại quả” từ ông Trump khởi đi từ quan niệm rằng, Băc Kinh thiếu tôn trọng thị trường thế giới, nên ông Trump quyết định nâng mức thuế nhập cảng đối với hàng hóa của Hoa Lục lên 125% và có hiệu lực ngay lập tức. Đồng thời, ông Trump bất ngờ quyết định hoãn áp thuế trong vòng 90 ngày cho tất cả các nước đang chờ thương lượng, ngoại trừ Trung cộng. Quyết định “hoãn” thuế đối ứng, theo ông Trump, là vì nhiều người đang “hoảng hốt” và “sợ hãi”.
Tin hoãn thuế thêm 90 ngày, khiến thị trường chứng khoán Hoa Kỳ lập đỉnh cao nhất trong lịch sử kể từ năm 2008. Đây là mức tăng lớn thứ ba sau Thế chiến thứ II. Chỉ số trung bình Dow Jones tăng 2.962,86 điểm, tương đương 7,87%, đóng cửa ở mức 40.608,45, mức tăng lớn nhất kể từ tháng 3 năm 2020. Nasdaq Composite tăng 12,16% lên mức 17.124,97, ghi nhận mức tăng trong một ngày lớn nhất kể từ tháng 1 năm 2001 [1]
Trước đó, Cố vấn kinh tế Nhà Trắng Kevin Hassett cho rằng, ảnh hưởng thuế lên người tiêu thụ Mỹ không nhiều. Dù thị trường tài chánh có chao đảo, ông Trump tiếp tục khẳng định sẽ chiến thắng và khuyến cáo “Hãy vững chí”, vì cuộc cách mạng “sẽ không dễ dàng”.
Sau khi tăng thuế đối với hàng hóa của Bắc Kinh, Tổng Thống Donald Trump có vẻ như “ung dung” để lần lượt chờ nói chuyện với 75 đối tác khác đang vội vã trên đường tiến đến Bạch Cung mong kết thúc ván cờ trước khi bị chiếu bí, gây thảm họa cho ngành xuất cảng của nước họ.
Thể hiện như một “tay chơi cờ khôn lanh – đi bước trước” Thủ Tướng Do Thái, Netanyahu đã chấp nhận mức thuế 17% – sẽ bỏ rào cản thương mại để hướng tới cân bằng thương mại với Mỹ. Ông Netanyahu tin rằng “đây là bước đi đúng đắn, Israel mở đường cho các quốc gia khác noi theo.”
Còn Việt Nam, sau khi Tổng Bí Thư Tô Lâm điện đàm với Tổng Thống Mỹ Donald Trump, Cố Vấn Thương Mại Bạch Cung, Peter Navarro lại nhìn csVN từ căn bản “là một thuộc địa của Trung cộng”. Đối với ông Navarro, việc “gian lận” phi thuế quan như: hàng hóa Trung cộng được chuyển sang Việt Nam rồi dán nhãn sản xuất tại Việt Nam để bán sang Mỹ; đánh cắp sở hữu trí tuệ và thuế giá trị gia tăng (VAT). . . đều là hành vi gian lận.
Vì vậy, theo ông Navarro, Khi csVN nói “chúng tôi sẽ đưa thuế suất trên hàng hóa Mỹ nhập vào Việt Nam về 0%, điều đó không có ý nghĩa gì với Hoa Kỳ, vì vấn đề nằm ở các hình thức gian lận phi thuế quan.” Tuy vậy, ông Navarro vẫn nhìn nhận rằng, đề nghị của csVN xoá bỏ thuế quan cho hàng hóa Mỹ, có thể được xem là một “bước khởi đầu nhỏ.” [2]
Rõ ràng nhóm Cố Vấn thương mại của ông Trump nhận ra Ba-Đình “gánh vàng đi đổ sông Ngô”, khi Ba-Đình lấy thặng dư thương mại với Mỹ đến 123,5 tỷ Mỹ kim để mua hàng hóa của Trung cộng tới 144 tỷ Mỹ kim. Đối với Mỹ, bước đi này của Ba-Đình diễn tả một hành động “chắp thêm cánh” cho Bắc Kinh để làm suy yếu kinh tế Mỹ.
Hàng hóa của Việt Nam xuất cảng sang Mỹ năm 2024 là 136,6 tỷ Mỹ kim, Việt Nam nhập cảng từ Mỹ 13,1 tỷ Mỹ kim. Trong đó, khối FDI chiếm vai trò chủ lực chiếm khoảng 74% xuất cảng của Việt Nam.
Từ số liệu trên, tính ra thâm hụt thương mại của Mỹ với Việt Nam là 123,5 tỷ Mỹ kim chia cho 136,6 tỷ Mỹ kim thì thành ra 90%, chia đôi con số này là 45,2%. Mỹ áp thuế chẵn 46% theo cách nói của Tổng Thống Trump là “từ tế” quá rồi, vì Mỹ chỉ đánh lại Việt Nam “một nửa” số thuế Việt Nam lấy của Mỹ!
Ba-Đình đã hối hả họp hành Nội Các nhiều phiên liên tiếp, đưa giải pháp “xin Mỹ hoãn áp dụng thuế mới” để thương lượng nhằm “tiến tới cân bằng thương mại bền vững, có lợi cho cả hai bên, không ảnh hưởng tới các cam kết quốc tế của Việt Nam”.
Khi Mỹ nâng mức thuế nhập cảng của Mỹ đối với hàng hóa của Hoa Lục lên 125% và có hiệu lực ngay lập tức thì csVN lâm vào tình cảnh phải “trườn mình giữa hai lằn đạn” của Mỹ-Trung. Ba-Đình có thể sẽ bị Băc Kinh ép mua thêm hàng hóa trong khi hụt hầu bao do thuế đối ứng của ông Trump.
Thủ tướng Phạm Minh Chính đã khẳng định thuế đối ứng của ông Trump không làm thay đổi mục tiêu tăng trưởng ít nhất 8% của Việt Nam trong năm nay. Tuy nhiên, lời khẳng đinh của TT Chính xem ra bị thực tế minh chứng ngược lại qua (3) lý do: (i) Chỉ số nhà quản trị mua hàng (PMI) ngành sản xuất Việt Nam đã thấp liên tuc trong 4 tháng, lần đầu tiên đến tháng 3 năm 2025 đã tăng rất nhẹ lên ở mức 50,5%, chứng tỏ sản xuất và nhu cầu tiêu thụ nội địa vẫn mong manh. (ii) Dù cho chưa có thuế đối ứng của ông Trump, thì tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của Việt Nam chỉ tăng 6,93% trong ba tháng đầu năm so với cùng kỳ năm ngoái, giảm so với mức 7,55% của quý IV tháng 12. (iii)Oxford Economics uớc tính rằng đến năm 2026, sản lượng xuất cảng của Việt Nam sẽ giảm 3,5% so với mức căn bản trước thuế quan. Điều này tương đương với việc giảm một nửa tốc độ tăng trưởng của Việt Nam. [2]
Vậy khi thuế đối ứng mới của Mỹ có hiệu lực, thì hệ lụy rất lớn đến hàng hóa Việt Nam bán sang thị trường lớn nhất là Hoa Kỳ, khi đó Ba-Đình chỉ còn dùng “trò lừa” số liệu thống kê để bịt mắt người dân, nhưng tiền tươi thóc thật thì hao mòn thấy rõ. Sự thể này xẩy ra sẽ ảnh hưởng đến việc thực hiện đại hội 14 sẽ diễn ra trong hơn 8 tháng tới đây, khiến cho kết quả sắp xếp nhân sự cho nhiệm khóa 2026-2030 của đảng csVN sẽ không như Ba-Đình mong đợi.
Trần nguyên Thao
[1] https://www.cnbc.com/amp/2025/04/08/stock-market-today-live-updates-.html
[2] https://www.bbc.com/vietnamese/articles/ce84v60jym4o
