Việt Nam từng có thặng dư thương mại với Mỹ liên tục khá cao, nên bị Tổng Thống Donald Trump khi nắm quyền nhiệm kỳ đầu, năm 2019 đã nhìn Việt Nam như một quốc gia “lạm dụng thương mại”. Khác với Trung cộng, cho đến nay Mỹ chưa tính chuyện đòi cân bằng thương mại, nhưng Việt Nam đã “tự uống thuốc giải độc quá liều”. . .
Ông Trump từng tuyên bố trong thời gian vận động tranh cử, sẽ áp mức thuế bổ sung 60% trở lên đối với hàng hoá từ Bắc Kinh bán sang Mỹ. Cả hai nước Việt Nam, Trung cộng đang phụ thuộc nhiều hơn vào nguồn thu từ xuất cảng để thúc đẩy tăng trưởng, trong hoàn cảnh thị trường bất động sản và nhu cầu chi tiêu trong nước khá ảm đạm.
Phía cơ quan hoạch định chính sách kinh tế của Trung cộng dự đoan rằng, nếu ông Trump tăng thuế lên 60%, kim ngạch xuất cảng của Bắc Kinh sẽ giảm khoảng 200 tỷ Mỹ kim, đẩy GDP của nước Tầu xuống ít nhất 1 điểm phần trăm.
Trường hợp trên mới chỉ là dự báo, nhưng Bắc Kinh đã phòng xa, từ lâu muốn có thêm Đôla, nên áp đặt ngoại thương lên Việt Nam: chỉ trong 10 tháng năm 2024, Việt Nam đã phải xuất ra đến 117,52 tỷ Mỹ kim để mua của Hoa Lục mọi loại hàng, tăng tới 31,41% so với cùng kỳ năm ngoái. Như vậy, 10 tháng qua, Việt Nam đã nhập siêu tới 67,58 tỷ Mỹ kim từ Trung cộng. Hiện người Tầu xây hàng loạt tổng kho dọc biên giới Việt-Trung để tuồn hàng vào Việt Nam không thuế, giết chết các doanh nghiệp sản xuất nhỏ lẻ trong nước.
Về phần Việt Nam, cho đến nay vẫn chỉ là dự đoán của các giới “thầy bàn”. Hôm 19 tháng 11, Mỹ còn đưa ra xác định Việt Nam ‘không thao túng tiền tệ’. Mỹ chưa đòi Việt Nam phải cân bằng thương mại. Trong khi phía csVN gần như thiếu phối hợp, vội thi nhau kẻ xoa, người đánh thái qúa, giống như cảnh thầy lang băm tự bốc thuốc quá liều cho chính mình:
- Hai ngày sau khi ông Trump thắng cử, mùng 07 tháng 11, cả (3) vị: Tổng Bí Thư Tô Lâm, Chủ tịch nước Lương Cường và Thủ tướng Phạm Minh Chính điều ký điện thư chúc mừng ông Donald Trump đắc cử Tổng Thống Hoa Kỳ. Bốn ngày sau, 11 tháng 11, báo quốc doanh thuật tin: TBT Tô Lâm, nhà lãnh đạo quyền lực nhất Việt Nam, lại điện đàm chúc mừng Tổng thống đắc cử Donald Trump. (https://vanhoimoi.org/?p=23059)
- Trong dịp phát biểu ở Hội Nghị APEC hôm 14 tháng 11, Chủ tịch nước Việt Nam Lương Cường nói năng như kiểu vua nước Nam tình nguyện đứng ra bênh vực phương Bắc: “bảo hộ và chiến tranh thương mại chỉ dẫn đến suy thoái, nghèo đói”. Mặc dù Tướng Lương Cường không nêu đích danh ông Trump trong khi phát biểu, nhưng hãng tin kinh tế-tài chính Bloomberg cho rằng đó là một trong những lời chỉ trích mạnh mẽ nhất từ trước đến nay về đường lối thương mại của ông Trump [1].
Phát biểu của Chủ tịch Việt Nam thiếu tầm nhìn về thương chiến, có thể khiến quan hệ song phương Việt Nam-Hoa Kỳ trở nên căng thẳng, làm thiệt hại nguồn phúc lợi từ đồng Đôla vạn năng mà Việt Nam thu về qua hàng hóa bán sang thị trường Mỹ; hiện cao suýt soát bằng tổng số ngoại tệ của Việt Nam có trong Quỹ Dự Trữ An Toàn Ngoại Hối (Foreign exchange reserves).
Tính tới cuối năm 2023, dự trữ ngoại hối của Vệt Nam đã tăng lên khoảng 3,3 tháng nhập cảng hàng hóa của cả nước, tương đương 90 tỷ Mỹ kim.
Dự trữ ngoại hối là tài sản của Việt Nam,không phải là hoàn toàn Mỹ kim tiền mặt, mà gồm: Vàng, Ngoại tệ tiền mặt, tiền mua chứng khoán của Mỹ khoảng 37 tỷ Mỹ kim (03/2023); Các chứng chỉ trị giá bằng ngoại tệ do các tổ chức quốc tế phát hành.
Tính hết tháng 10 năm 2024, Việt Nam đã xuất cảng sang Mỹ đến 98,4 tỷ Mỹ kim, trong khi nhập cảng từ Mỹ chỉ có 12,3 tỷ Mỹ kim, thành ra xuất siêu sang Mỹ tới 86,1 tỷ Mỹ kim tăng 26,9% so với cùng kỳ năm trước. [2]
Hiện nhu cầu sản xuất và tiêu thụ của Việt Nam có khởi sắc nhưng còn rất chậm. Chỉ số PMI của Việt Nam do S&P Global theo dõi đã tăng lên 51,2 điểm trong tháng 10. Nhưng khả năng tiêu thụ bị chậm lại từ sau Covid và bão số 3 khiến nhiều khu phố tại những nơi sầm uất của các thành phố lớn ế ẩm. Theo Cục Quản lý, Bộ Kế Hoạch & Đầu Tư , ước lượng số doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường năm 2024 tăng khoảng 3,5% so với cùng kỳ năm 2023, tương đương hơn 178.000 doanh nghiệp. [3]
Từ năm ngoái, nhiều công ty sản xuất ở Miền Bắc Việt Nam phải đóng cửa do thiếu điện. Hôm 18/11 của csVN mới dự tính, phần lớn các nhà máy nhiệt điện chạy bằng than sẽ được vận hành từ 6.400 – 6.500 giờ trong năm để đối phó với mức dự báo nhu cầu điện tăng từ 11% đến 14% trong năm tới.
Ngoại thương vẫn tăng trưởng tốt là do phụ thuộc vào doanh nghiệp nước ngoài, Foreign Direct Investment – FDI khoảng 74%. Trong khi, khu vực doanh nghiệp tư nhân trong nước vẫn chưa thể phục hồi luồng vốn – dòng máu của nền kinh tế vẫn đang tắc nghẽn. Số liệu từ Ngân hàng Nhà nước cho biết, đến tháng 8/2024, tín dụng toàn hệ thống tăng 6,63% so với cuối năm 2023, thấp hơn nhiều so với chỉ tiêu định hướng đầu năm.
Về tay nghề công nhân, Việt Nam còn đặt nặng định hướng giáo dục vào các môn học chính trị theo tư tưởng Mác-Lê, nên chỉ được xếp hạng thứ 61 trên thế giới, thấp hơn đáng kể so với Trung cộng (21), Singapore (22), Malaysia (37), Thái Lan (48), Indonesia (54), và Philippines (56).
Chuyện thuế quan trong thương chiến Mỹ-Trung còn tùy thuộc một phần vào những giải pháp do Tân Bộ Trưởng Tài Chánh, Scott Bessent mới được Tổng Thống đắc cử Donald Trump đề cử hôm 23 tháng 11. Mà theo cách của ông Trump nhìn người: “Scott được nhiều người nể trọng là một trong những nhà đầu tư quốc tế và chiến lược gia địa chính trị và kinh tế hàng đầu thế giới.” Cùng lúc, một số chiến lược gia Tài Chánh nhận định, ông Bessent là người am hiểu thị trường và việc bổ nhiệm ông có thể làm giảm khả năng áp đặt thuế quan nặng nề. [4]
“Kỷ nguyên mới” là “chủ trương, định hướng mới, mang viễn ảnh chiến lược phát triển đất nước…” Nhưng những gì csVN từng làm trong lần này, như cung cách của những “ông lang băm” không biết “bắt mạch” con bệnh thương chiến thế giới ở nhiệm kỳ 2 của ông Trump. Riêng với phong cách hành xử của vua Việt Nam, Lương Cường như thượng dẫn, thì đúng là lối hành xử nông nổi của vị tân Vương thiếu hẳn bài bản về kinh tế tài chánh, đã tự loại bỏ “cam thảo, táo tầu” trong gói thuốc Dân Tộc, cam chuốc lấy chén đắng cho chính mình.
Trần nguyên Thao
Nov 25, 2024
[1] https://www.voatiengviet.com/a/chu-tich-viet-nam-chi-trich-trump-chien-tranh-thuong-mai-dan-den-ngheo-doi/7865985.html
[2] https://www.gso.gov.vn/tin-tuc-thong-ke/2024/11/xuat-nhap-khau-hang-hoa-duy-tri-muc-tang-cao-diem-sang-khu-vuc-kinh-te-trong-nuoc/
[3] https://www.gso.gov.vn/du-lieu-va-so-lieu-thong-ke/2024/01/buc-tranh-ve-tinh-hinh-dang-ky-doanh-nghiep-nam-2023-va-du-bao-xu-huong-doanh-nghiep-trong-nam-2024/
[4] https://www.voatiengviet.com/a/scott-bessent-trump-bo-truong-tai-chinh-my/7874555.html
