Do có mỏ đất hiếm với trữ lượng lớn thứ nhì thế giới, Ba-Đình đã thành Đối Tác Chiến Lược Toàn Diện với Mỹ tháng 9 năm 2023, nên lạc quan đưa ra kế hoạch qua hội thảo quốc tế nhằm thu hút đầu tư nước ngoài mở nhà máy đúc chip bán dẫn. Truyền thông Nhà Nước được lệnh vào cuộc tô vẽ Việt nam có triển vọng trở thành trung tâm sản xuất mới trong khu vực và trên thế giới. Tuy nhiên, giới chuyên ngành bán dẫn lại khuyên “Hà-nội chẳng vội được đâu”, vì tiền tiêu hàng ngày con đi vay, thì lấy đâu để trợ cấp hàng tỷ Mỹ kim cho các dự án khổng lồ.
Hiện Ba-Đình vẫn ở vào hoàn cảnh lệ thuộc Bắc Kinh rất nhiều lãnh vực, trong lúc Trung Nam Hải, sau nhiều năm tăng trưởng thần kỳ, nay sa vào hoàn cảnh đồng tiền mất giá, kinh tế tuột dốc; một phần do hai đại Tập Đoàn Bất Động Sản (BĐS) Evergrande và Country Garden vỡ nợ phải tái cơ cấu vốn, khiến 70% tài sản các gia đình người Trung Hoa hiện sa lầy trong thị trường BĐS đang suy sụp; đưa dân chúng đến những âu lo khôn nguôi. Chỉ một việc này cũng đủ chứng minh kinh tế Trung cộng đang đối mặt với những “cơn gió ngược về mặt cấu trúc”.
Trong tình huống Bắc Kinh gần như bó tay trước thực tế suy thoái của thị trường BĐS trong nước; Người dân Trung Hoa đang tìm cách chuyển tiền sang Nhật Bản để mua BĐS tại nhiều vùng ở Nhật để xin định cư lâu dài. Hồi tháng 6 năm 2023, có đến 21,3% Nam thanh, Nữ tú người Trung Hoa sống ở thanh phố bị thất nghiệp nhiều tháng không kiếm nổi một đồng nuôi thân, thì lập tức chính quyền địa phương phải vận động với bạn bè người Nhật để họ tìm cách chấp nhận thêm giới thanh niên đói rách bên Tầu qua Nhật học nghề và làm việc.
Tài chánh và nhân lực của Tầu bị chuyển sang Nhật được xem như nước Tầu bị “mất máu” trong kinh tế, khiến Trung Nam Hải vật vã, ngay giữa lúc chính quyền của ông Tập cận Bình kỷ niệm 10 năm sáng kiến Vành đai Con đường (Belt and Road Initiative, BRI) – một kế sách vận dụng ngôn ngữ thời đại nhằm sao chép, đánh bóng lại “Con đường tơ lụa” từ thời cổ đại từng nối nước Tầu với châu Âu qua Nam Á và Trung Đông, đang đưa cộng sản Tầu vào con đường mờ mịt.
Tình huống này càng làm cho Bắc Kinh ra sức cột chặt Ba-Đình vào một khối “có chung vận mệnh” trong lúc Ba-Đình lại vùng vằng muốn tiếp tục đong đưa giữa hai cường quốc kinh tế Mỹ, Trung đều là đối tác chiến lược toàn diện, khác ý thức hệ. (https://vanhoimoi.org/?p=18726).
Ngày nay hai đảng cộng sản một thời “anh em” môi hở răng lạnh, thắm thiết với 16 chữ vàng + 4 tốt đang bước vào thời kỳ “đồng sàng dị mộng”. Tổng Bí Thư “chấm phẩy” Nguyễn phú Trọng lâu nay bớt say sưa với triết lý Mác Lê, hiện chỉ cố công vào mưu toan thâu tóm quyền lực qua chiêu bài phục hồi Kinh Tế-Xã Hội để vớt vát niềm tin trong dân chúng.
Theo Cục Khảo sát Địa chất Hoa Kỳ (United States Geological Survey, USGS), Việt Nam có trữ lượng đất hiếm lớn thứ hai thế giới và giữ vị trí thứ ba thế giới về trữ lượng tungsten, hay còn gọi là vonfram.
Nếu thế kỷ trước, thế giới lâm vào cuộc chiến tranh giành dầu mỏ, tạo nên các liên minh bất thường và châm ngòi cho các cuộc tranh cãi ngoại giao. Thì lúc này, “đất hiếm” lại thu hút thế giới vào phân cực mới, mà hai nền kinh tế lớn nhất hoàn vũ đang tranh giành nguồn tài nguyên quý giá phát xuất từ chất bán dẫn, những con chip, những mảnh silicon nhỏ bé lại là trung tâm của ngành công nghiệp trị giá 550 tỷ Mỹ kim, dự đoán sẽ tăng gấp đôi vào năm 2030.
Nước nào kiểm soát và sản xuất chip cung ứng cho một mạng lưới đan xen các công ty điện toán, trí tuệ nhân tạo (AI) hay quốc phòng, trong đó có những loại chiến cụ, võ khí mới. . . thì quốc gia đó sẽ nắm giữ chìa khóa để trở thành một siêu cường gần như vô địch.
Hiện tại, Hoa Kỳ đang nắm trong tay phần thắng. Như thế, cuộc chiến chip giữa Hoa Thịnh Đốn với Bắc Kinh sẽ dần định hình lại nền kinh tế toàn cầu. Khi đó “người đần nhất vũ trụ” cũng sẽ nhận ra kho tàng vô giá, được Thiên Chúa, Đấng Tạo Dựng muôn loài, đặt sẵn trong lòng đất từ muôn kiếp trước, mà mãi đến bây giờ loài người mới biết giá trị của nó!
Ba-Đình dựa dẫm vào sức mạnh của Tập Đoàn khổng lồ Integrated Electronics (Intel), công ty lớn nhất thế giới về đóng gói và thử nghiệm mạch bán dẫn: Phần cứng máy tính; Xe tự hành; Tự động hóa; Trí tuệ nhân tạo.
Nhà máy đóng gói sản phẩm bán dẫn và kiểm tra chất lượng lớn nhất cho hãng Intel ở Việt Nam đang có 5000 công nhân hoạt động. Bên cạnh Intel Vietnam còn có mặt của nhiều công ty thiết kế phần mềm chip. Vì vậy Ba-Đình đặt kỳ vọng vào kế hoạch lôi cuốn đầu tư thêm về mạch bán dẫn, gồm cả xưởng đúc, chú trọng sản xuất chip điện tử.
Báo Nhà Nước hôm 31 tháng 10 khoe là, với nỗ lực quyết tham gia sâu hơn vào kỹ nghệ điện tử, mục tiêu đến 17 năm nữa, “Trung tâm Đào tạo bán dẫn Việt Nam” ở khu công nghệ Hòa Lạc (huyện Thạch Thất) được thành lập để đào tạo 50,000 kỹ sư điện tử mạch bán dẫn, cung cấp cho kỹ nghệ điện tử từ nay đến năm 2030.
Vẫn theo truyền thông Nhà Nước, Việt Nam đang thảo luận với các nhà đầu tư tiềm năng gồm cả công ty quốc tế GlobalFoundries (GF) ở Hoa Kỳ (*) và PSMC của Đài Loan. Mục tiêu nhắm đến là xây dựng cơ sở sản xuất chip đầu tiên của Việt Nam, nhiều phần chỉ sản xuất những chip sử dụng trong xe hơi, hay các ứng dụng viễn thông.
Tuy nhiên, ngày 31/10/2023, đại diện nhà sản xuất chip Đài Loan Powerchip Semiconductor Manufacturing Corp (PSMC) và công ty tài chính Nhật Bản SBI Holdings loan báo chính thức, đã chọn quận Miyagi ở miền Bắc Nhật Bản làm địa điểm xây dựng nhà máy đúc chip trị giá 5,4 tỷ Mỹ kim. Còn công ty GlobalFoundries, dù được mời trao đổi vào ngay dịp Tổng Thống Biden ghé Việt Nam trung tuần tháng 9, nhưng GF cho hay hiện họ chưa có ý định đầu tư tại Việt Nam.
Giữa tháng 9 năm 2023, nhờ có trữ lượng đất hiếm lớn thứ 2 thế giới, Việt-Mỹ đã vượt 2 bước ngoại giao để thành Đối Tác Chiến Lược Toàn Diện. Đến cuối tháng 10 Ba-Đình tổ chức ngay cuộc hội thảo cấp quốc tế với chủ đề “Chiến lược cho một Việt Nam chuyển đổi”, với sự tham gia của hơn 1.000 lãnh đạo doanh nghiệp và nhà đầu tư nước ngoài. Tuy nhiên các nhà lãnh đạo chuyên ngành công kỹ nghệ bán dẫn, dịp này lại đưa ra những khuyến cáo “không thuận” với những gì do guồng máy tuyên truyền tô vẽ và tính toán của Ba-Đình:
- Robert Li, phó chủ tịch công ty Synopsys, cơ sở hàng đầu về thiết kế chip của Mỹ vốn cũng có các hoạt động tại Việt Nam, khuyến cáo nhà cầm quyền Hà Nội nên “nghĩ kỹ” trước khi trợ cấp để xây dựng nhà máy. Vì rằng, theo ông Robert Li, xây dựng một xưởng đúc chip bán dẫn có thể cần trên $50 tỷ Mỹ kim. Khuyến cáo này mang ý nghĩa “liệu cơm gắp mắm” trong hoàn cảnh Ba-Đình đang thiếu tiêu, phải vay nợ hơn 676.000 tỷ đồng để chi vào năm 2024, trong đó gần 55,2% vay bù đắp bội chi ngân sách.
- Đó là chưa kể khi xây nhà máy bán dẫn có thể dẫn đến sự cạnh tranh về trợ cấp với Trung cộng, Đại Hàn, Đài Loan, Nhật, Mỹ và Châu Âu. Những nước này gần đây loan báo đầu tư trong khoảng $50 tỷ Mỹ kim đến $150 tỷ Mỹ kim nhằm tránh phụ thuộc vào nước khác.
- John Neuffer, chủ tịch Hiệp hội Kỹ nghệ Bán dẫn Mỹ, thì đề nghị Việt Nam nên chú trọng vào những mảng chip điện tử mà Việt Nam hiện có thế mạnh, chẳng hạn, lắp ráp, đóng gói và trắc nghiệm hơn là lao vào một lãnh vực vừa không có tiền, vừa không có chuyên viên.
Hạ tuần tháng 10, ngay trước thềm hội thảo quốc tế về kỹ nghệ bán dẫn, Truyền Thông quốc tế đồng loạt loan tin, các lãnh đạo ngành đất hiếm bị công an bắt giữa lúc Việt Nam đang ra sức “gầy dựng” kế hoạch tăng sản lượng đất hiếm thô lên 2,02 triệu tấn mỗi năm vào 2030 để thách thức sự thống trị của Bắc Kinh trong lĩnh vực này. Thì công an Việt Nam đã nhanh tay bắt giữ (6) người bị cáo buộc vi phạm các quy định khai thác mỏ, trong đó có ông Lưu Anh Tuấn, Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần Đất hiếm Việt Nam (Viêt Nam Rare Earth Joint Stock Company, VTRE) – công ty từng được csVN xưng tụng là “có công đầu” trong nỗ lực tạo ra ngành công nghiệp đất hiếm có thể giúp Việt Nam đáp ứng tham vọng nói trên.
Ông Lưu Anh Tuấn bị công an Việt Nam buộc tội giả mạo biên lai thuế giá trị gia tăng khi giao dịch mua bán đất hiếm với Tập đoàn Thái Dương, công ty điều hành một mỏ ở tỉnh Yên Bái, miền bắc Việt Nam. [1]
Việt Nam hiện là một nơi thủ tục hành chính rườm rà, tham nhũng không có vùng nào cấm. Chính Phủ Việt Nam hiện tại rất ít quan tâm đến vấn đề cải cách tổ chức, đổi mới sáng tạo. . . Đây chính là nguồn cơn ngăn chận đà phát triển Kinh Tế và gây tang thương trong đời sống Xã Hội.
Từ 1993 đến tháng 8 năm 2023 là 30 năm, Việt Nam lần lượt có 15 Hiệp Định Thương Mại Tự Do (Free Trading Agreement, FTA) đang hiệu lực [2]. Phúc lợi trong 30 năm của 15 FTA chắc chắn khá nhiều, nhưng người Việt vẫn phải mua bằng giá máu để xin một chỗ làm osin cho nước ngoài thì đủ biết tiền vào túi những người có quyền lực, ngồi ù lì trong toàn hệ thống chuyên ngành Việt Nam.
Kế hoạch xây nhà máy mạch bán dẫn, gồm cả xưởng đúc chip điện tử của Việt Nam mới ở giai đoạn “trên giấy” đã gặp ngay đòn bắt các lãnh đạo đất hiếm với tội danh “nghe khá quen tai”. Sự thể này khiến các nhà đầu tư quốc tế ngành bán dẫn giật mình, nhận ra “ngựa gỗ thành Troy” do Bắc Kinh cài đặt vẫn sung sức và nhậy bén. [3]
Trần nguyên Thao
[1] https://www.bbc.com/vietnamese/articles/cyx149lqxrvo
[2] https://trungtamwto.vn/thong-ke/12065-tong-hop-cac-fta-cua-viet-nam-tinh-den-thang-112018
[3] [1] https://www.vyctravel.com/tin-tuc/tin-tuc/truyen-thuyet-ve-con-ngua-go-thanh-troy.html
(*) GlobalFoundries Inc. (GF) is a multinational semiconductor contract manufacturing and design company, Headquarters @ Malta, New York, U.S.
