Không khí rượu thịt linh đình trong những ngày liên hoan dành cho Chủ Tịch Tập cận Bình thăm Hà-nội đang phôi pha. . . để lại cho Ba-Đình tâm trạng loay hoay xoay xở nhằm đối phó với chủ tâm của ông Tập muốn Hanoi “cùng chung vận mệnh” (common destiny) với Bắc Kinh, trong lúc Hanoi, mới trước đó đã nâng cấp Đôi Tác Chiến Lược Toàn Diện với hai nước Hoa Kỳ và Nhật Bản, đều là thù địch với phương Bắc.
Bắc Kinh tâm đắc với nhóm từ “cùng chung vận mệnh” (common destiny), nhưng để nhẹ nhàng hơn trong ngôn ngữ ngoại giao thì dịch sang Anh ngữ được đổi thành “tương lai chung” (common future), cho có vẻ ít “áp đặt” hơn. (https://vanhoimoi.org/?p=18726)
Rõ ràng những người ngồi ở Ba-Đình nhận ra vị thế Kinh Tế thứ nhì thế giới của Bắc Kinh đang xiêu vẹo và khó gượng dậy. Trong lúc thế chính trị của lãnh tụ Tập cận Bình đang bị xói mòn trong nội bộ và mất dần áp lực trên chính trường Đài Loan do thế đứng của Quốc Dân đảng lâu nay hướng về Bắc Kinh đang mất ảnh hưởng trong cuộc bầu cử Tổng Thống của quốc đảo sẽ diễn ra ngày 13 tháng Giêng năm 2024. Trong hoàn cảnh này, ông Tập cận Bình chỉ còn cách đe dọa xâm chiếm Đài Loan bằng “võ mồm” trong khi túi tiền của Bắc Kinh ngày càng cạn kiệt do tình hình kinh tế được ví như con bệnh ốm yếu. Đối với Hanoi, ông Tập phải củng cố thế lôi kéo để Ba-Đình không cho nghiêng hẳn về các nước Tư Bản.
Cái khó của Ba-Đình là lỡ lệ thuộc quá sâu vào Bắc Kinh về ngoại thương, công kỹ nghệ và nhất là Bắc Kinh đã đặt sẵn “ngựa thành Troy” trong hàng ngũ cán bộ của Ba-Đình lâu nay. Nên dù Ba-Đình có muốn xích lại với phương Tây hơn nữa để bớt lệ thuộc vào Bắc Kinh cũng phải có hiệp nhất trong quyết tâm chính trị và thời gian thuận lợi.
Soi mình vào gương, Ba-Đình cũng thấy đầy rẫy bất trắc bắt nguồn từ khi rập khuân theo nền Kinh Tế Xã Hội Chủ Nghĩa của phương Bắc:
- Ngành Bất Động Sản (BĐS) chiếm 20% GDP của quốc gia như quả bom nổ chậm: Bình quân mỗi tháng có 107 doanh nghiệp BĐS rời khỏi thị trường. Ngành BĐS cắt giảm nhân lực từ 70-80%… Nhà cửa, đất đai không bán được thuộc quý I/2023 tồn đọng lên đến 5.662 ngày; cá biệt có doanh nghiệp có số ngày tồn kho lên đến 54.334 ngày, với tiến độ bán hàng như hiện tại, doanh nghiệp phải mất 149 năm mới bán hết được hàng tồn kho. Trong khi đó, số doanh nghiệp BĐS thành lập mới trong 10 tháng qua đã giảm 50,2% so với cùng kỳ năm 2022.
- Hệ thống ngân hàng thương mại (NHTM) rệu rã vì toàn ngành thanh tra được che chở bằng án lệ “ăn hối lộ vô vị lợi” được miễn tố hình sự, sẽ mở đường cho hàng loạt những lem nhem vì nợ xâu tăng cao đến trên 6,16%, đang tiềm ẩn trong khối NHTM, mà những “vụ” rút ruột như kiểu bà Trương mỹ Lan từng tung hoành hàng chục năm để biển thủ tới 12 tỷ Mỹ kim qua ngân hàng SCB là trường hợp có thể không phải duy nhất trong hệ thống tín dụng ở Việt Nam.
- Nội năm nay, NHNN liên tiếp giảm lãi suất điều hành 4 lần. Lãi suất huy động, lãi suất cho vay khối NHTM cũng giảm liên tục để phù hợp hơn với nhu cầu vay vốn của người dân, doanh nghiệp trong bối cảnh mới. Trong 11 tháng năm 2023 có tới 158,8 nghìn doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường, con số này tăng mạnh so với cùng kỳ năm 2022.
- Doanh nghiệp đình đốn là nguyên do đưa chỉ số Nhà Quản trị Mua hàng – Purchasing Managers’ Index™ (PMI®) ngành sản xuất Việt Nam trong tháng 11 năm 2023 đã giảm xuống đến mức 47,3 thấp nhất trong 5 tháng trở lại đây. So với ngàng sản xuất của các nước trong khối ASEAN, Việt Nam được xếp ở mức thấp nhất, trong khi Philippines lên cao nhất.
- Năm 2023, NHNN định hướng tăng trưởng tín dụng khoảng 14-15%. Nhưng tính đến cuối tháng 10, dư nợ tín dụng toàn nền kinh tế đạt hơn 12,8 triệu tỷ đồng, bằng 7,39%. Như vậy, tốc độ tăng trưởng tín dụng đến thời điểm này và dự kiến cho cả năm 2023 tương đối thấp, cho thấy nền kinh tế không thể hấp thụ vốn.
- Đưa đến sự thể NHTM đang trong thực trạng tồn đọng hơn 1 triệu tỷ đồng chưa thể bơm ra nền kinh tế, tương đương 41 tỷ Mỹ kim, chiếm gần 10% GDP. Trong khi Chính Phủ thúc bách bơm số tiền tồn đọng vào nền Kinh Tế trong khoảng 15 ngày cuối năm để hy vọng đạt tăng trưởng GDP cao hơn. Điều này đưa đến lo ngại là dòng tiền lại chảy vào BĐS đang suy sụp và Thị Trường Chứng Khoán diễn biến giằng co trong biên độ hẹp 1.105 – 1.110 điểm (Dec 15)
- Hiện nay thanh tra Chính Phủ được lệnh xem xét khẩn cấp phương cách điều hành tín dụng của NHNN. Đoàn thanh tra phải có kết quả nội trong tháng Giêng năm 2024 theo lệnh của Thủ Tướng. Đây là quyết đinh thô bạo vào lãnh vực tài chánh chuyên biệt mà ít thấy xẩy ra trong các nền Kinh Tê Thị Trường.
- Đầu tư công là nguồn vốn nằm trong tay các cơ quan Chính Phủ, nhưng chiến dịch đánh tham nhũng của ông Tổng Bí Thư Nguyễn phú Trọng đã gây ra “hiệu ứng ngược” đẩy toàn hệ thống công quyền chống lại. Bởi vì theo văn hóa bôi trơn, giải ngân vốn đầu tư công bao giờ cũng gắn liền với bách phân hoa hồng và lại quả mà giờ đây tai mắt thì đầy rẫy xung quanh, cho nên toàn hệ thống công quyền “không chấm mút, thì ngồi chơi lãnh lương”. Vì vậy, cho đến hết tháng 11, tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công chỉ mới đạt 65,1%, tương đương 461 ngàn tỷ đồng. Tỷ lệ 35% ngân khoản còn lại, tức khoảng 247 ngàn tỷ đồng, không cách gì giải ngân trong nửa tháng trước mặt.
Fitch Ratings dự báo GDP của Việt Nam trong năm 2023 giảm xuống 4,8%. Trong khi Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) dự báo tăng trưởng của Việt Nam năm nay giảm xuống còn 5,2% so với dự báo trước đó là 5,8%.
Ngược dòng thời gian sơ lược cũng thấy đầy nỗi chán chường như thượng dẫn. Nhìn đến tương lai thì đất hiếm trời cho Việt Nam với trữ lượng đến 22 triệu tấn, đứng thứ hai thế giới, chỉ sau Trung cộng. Tuy nhiên, theo phân tích của Giáo Sư Đại học Harvard, Ricardo Hausmann, trong Project Syndicate năm 2022 nhận định: “một quốc gia trở nên hùng mạnh không thể chỉ dựa vào trữ lượng tài nguyên thiên nhiên là đủ, mà còn cần chính sách khôn ngoan mới là thứ quyết định sự phát triển của các ngành công nghiệp, bao gồm cả khai khoáng.” GS Ricardo chứng minh rằng: Chile có trữ lượng lithium lớn gấp 2,5 lần Úc, nhưng lại bị Úc vượt mặt về cả sản lượng lẫn trình độ công nghệ khai thác, xử lý lithium; hay Venezuela dù sở hữu trữ lượng dầu mỏ lớn nhất nhì thế giới nhưng lại đang loay hoay trong khủng hoảng kinh tế và thậm chí còn thiếu cả xăng dầu. [1]
Đến đây thì ai cũng thấy từ nửa thế kỷ qua, thềm lục địa Việt Nam có tài nguyên trữ lượng dầu hỏa rất lớn, nhưng khi đi vào khai thác, thì Ba-Đình bị Trung Nam Hải bắt chẹt vì sự lệ thuộc chính trị và kinh tế nơi Bắc Kinh. Do vậy, Bắc Kinh dùng sức mạnh quân sự để buộc Ba-Đình phải hủy các dự án liên doanh với công ty Repsol, Tây Ban Nha trên các lô dầu khí 135-136/3 ngay khi đang khoan thăm dò. Ba-Đình phải tiu ngỉu chiều theo ý muốn của Trung Nam Hải. Đồng thời phải cắn răng bồi thường 1 tỷ Mỹ kim cho Repsol. [2]
Cuối tháng 10 vừa qua, khi Ba-Đình vừa nhen nhúm “gầy dựng” kế hoạch tăng sản lượng đất hiếm thô lên 2,02 triệu tấn mỗi năm vào 2030 nhằm thách thức sự thống trị của Bắc Kinh trong lĩnh vực này. Thì công an Việt Nam đã nhanh tay bắt giữ (6) người bị cáo buộc vi phạm các quy định khai thác mỏ, trong đó có ông Lưu Anh Tuấn, Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần Đất hiếm Việt Nam (Viêt Nam Rare Earth Joint Stock Company, VTRE), bị buộc tội giả mạo biên lai thuế giá trị gia tăng. Việc này khiến dân chúng ngờ rằng, Bắc Kinh đang phát huy nội lực qua “ngựa gỗ thành Troy” cài đặt ở Việt Nam.
Đến tháng 11, đại tập đoàn chip bán dẫn của Hoa Kỳ, Intel loan báo gác lại các dự án đầu tư thêm ở Việt nam, đưa hàng chục tỷ Mỹ kim sang đầu tư ở các nước Đông Âu, Âu Châu và Trung Đông, với lý do được truyền thông quốc tế trích dẫn là “Việt Nam thiếu ổn định của nguồn cung cấp điện và tình trạng quan liêu quá mức. . .” [3]
Các sự kiện xẩy ra dồn dập ngay sau khi csVN nâng cấp Đôi Tác Chiến Lược Toàn Diện với hai nước Hoa Kỳ và Nhật Bản, khiến công luận Việt Nam có lý do để nghi ngờ rằng, Bắc Kinh lại dùng “chiêu trò” đánh phủ đầu Ba-Đình trong ý định vươn lên qua trữ lượng đất hiếm lớn thứ nhì thế giới.
Bao lâu Ba-Đình còn đặt mình lệ thuộc chính trị, ngoại thương và công kỹ nghệ vào phương Bắc thì không bao giờ Trung Nam Hải chịu ngồi yên để Dân Tộc Việt Nam vươn lên.
Trần nguyên Thao
Dec 15, 2023
[1] https://www.rfa.org/vietnamese/in_depth/vietnam-rare-earths-in-the-us-china-competition-05262023074925.html
[2] https://www.voatiengviet.com/a/tranh-chap-dau-khi-tren-bien-dong-suc-ep-cua-trung-quoc-khien-viet-nam-mat-1-ty-usd/5534139.html.
[3] https://www.bbc.com/vietnamese/articles/cx91jldl4wqo
