Còn hơn 1 tháng nữa Tổng Thống Trump nắm quyền, nhiều nước sẽ nằm trong bối cảnh thương chiến tòan cầu. Với csVN sẽ phải “cắn răng”làm 2 việc (i) giảm thặng dư thương mại xuống tới mức Mỹ chấp nhận; (ii) chấm dứt thủ lợi bởi “ngoại thương ủy nhiệm mập mờ”. . . Trong khi số đông cán bộ trong hệ thống quyền lực sẽ lâm cảnh ba đào, mất “lợi lộc” do Tổng Bí Thư Tô Lâm nhân danh “cách mạng tinh gọn bộ máy” để nắm chắc vị trí tể trị ở đại hội 14. . .
Trong nhiệm kỳ 2 của Tổng Thống Trump, bắt đầy cuối tháng Giêng năm 2025, thuế quan từ 10-20% được áp dụng cho mọi mặt hàng nhập cảng vào Mỹ; 60% đối với hàng hóa từ Trung cộng; hay 100% đối với khối kinh tế BRICS trong đó Trung cộng là một nước chủ chốt đang được Nội Các Donald Trump quan tâm, cân nhắc. Thương chiến với chiều hướng thuế quan gia tăng sẽ khiến Việt Nam gánh chịu một số hậu quả. Bởi vì khi Bắc Kinh không tiêu thụ được hàng hóa ở thị trường Mỹ, Trung Nam Hải sẽ tìm cách tuồn các sản phẩm sản xuất dư thừa của họ sang bán phá giá ở thị trường Việt Nam, ngấm ngầm phá hoại ngành sản xuất của Việt Nam.
Ngành sản xuất Việt Nam trong tháng 11/2024 do S&P Global tiếp tục ghi nhận tăng trưởng ở mức độ hạn chế, phản ánh qua Chỉ số Nhà Quản trị Mua hàng (PMI) đạt 50,8 điểm, giảm so với mức 51,2 điểm của tháng trước. Đây là tháng thứ hai liên tiếp các điều kiện kinh doanh cải thiện sau những tác động nghiêm trọng của bão Yagi vào tháng 9. Tốc độ tăng trưởng hiện nay vẫn bị hạn chế bởi nhu cầu xuất cảng yếu và hệ lụy từ mọi mặt hàng từ Tầu tràn qua.
Mỹ đã phát hiện một thời gian dài Việt Nam nhập cảng các sản phẩm từ Trung cộng, trong đó có cả mặt hàng bị Mỹ cấm do Bắc Kinh cưỡng bức lao động người Duy Ngô Nhĩ vào việc sản xuất. Việt Nam dùng các loại vật liệu mua giá rẻ của Tầu để tái chế xuất, gia công thêm và xuất cảng sang Mỹ với nhãn “Made in Vietnam”. Mỹ coi đây là một cuộc “thương chiến ủy nhiệm mập mờ” Bắc Kinh và Ba-Đình đều thủ lợi. Việc này đặt Ba Đình vào tình thế lưỡng nan: ngưng lại thì phật lòng Bắc Kinh, mất nguồn chia chác; tiếp tục thì bị Mỹ trừng phạt thương mại, mất hy vọng để xin quy chế kinh tế thị trường!
Hôm 27 tháng 11, hãng tin chuyên về kinh tế tài chánh, Bloomberg dẫn tin từ hội nghi ngoại thương ở Hanoi cho biết: “Nhằm thúc đẩy thương mại hài hòa và bền vững với Mỹ trong những năm nhiệm kỳ 2 Nội Các Donald Trump, csVN có kế hoạch mua thêm các sản phẩm từ Mỹ, bao gồm máy bay, khí hóa lỏng Liquefied Natural Gas (LNG), trang thiết bị an ninh và chip AI. . . (https://vanhoimoi.org/?p=23339)
Chuyển biến này cho thấy csVN muốn giảm mức thăng dư thương mại với Mỹ, tính đến hết tháng 10 năm 2024 đã lên đến 86,1 tỷ Mỹ kim, tăng 26,9% so với cùng kỳ năm trước. (https://vanhoimoi.org/?p=23247).
Cho đến nay, đảng csVN và một số tổ chức ngoại vi như đoàn thanh niên, mặt trận Tổ quốc, hội Cựu chiến binh… vẫn theo đuổi chủ trương chống Mỹ. Sự thể này đi ngược với trào luu trong dân chúng có thiện cảm với Mỹ. Tháng 5 năm 2023 Pew đã khảo sát người dân của 37 quốc gia, trong đó người Việt Nam có tỷ lệ yêu thích nước Mỹ đến 84%. Số liệu này phù hợp với cuộc thăm dò 1800 độc giả của VietnamNet thực hiện đầu tháng 11 vừa qua, có đến 79% thích chọn ông Trump làm Tổng Thống Mỹ. (https://vanhoimoi.org/?p=23059) Trong khi đảng csVN chỉ muốn lợi dụng Mỹ để kiếm Đôla.
Từ các yếu tố thượng dẫn, cho phép phía Mỹ quyền lượng giá Ba-Đình làm “đủ hay chưa” là một “cửa” vẫn còn bỏ ngỏ để Mỹ gia giảm các biện pháp trừng phạt đã có sẵn chọn lựa cho thích hợp.
Chiến thuật “ra roi” trước của ông Trump đã hiệu quả ngay với csVN và hai nước láng giềng của Mỹ. Thủ Tướng Canada Justin Trudeau, cuối tháng 11 đã cam kết hợp tác với ông Trump để chấm dứt sự tàn phá khủng khiếp đối với các Gia đình Hoa Kỳ. Còn Mexico đã chặn bắt nhiều vụ buôn bán ma túy và ngăn chặn nhiều đoàn di dân tiến về phía biên giới phía Nam của Mỹ. (https://vanhoimoi.org/?p=23339).
Đối với khối BRICS hiện quy tụ các nước Nga, Trung cộng, Brazil, Ấn Độ, Nam Phi, Iran, Ai Cập, Ethiopia và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE). BRICS với dân số khoảng 3,5 tỷ người, tương đương 45% dân số thế giới. Trị giá kinh tế toàn khối hơn 28,5 ngàn tỷ Mỹ kim – khoảng 28% nền kinh tế toàn cầu. BRICS sản xuất gần 44% sản lượng dầu thô của thế giới. CsVN cũng được mời dự hội nghị BRICS, nhưng chưa xin gia nhập. [1]
Các nước thành viên của BRICS quá khác biệt về kinh tế, khiến ý tưởng nhen nhúm từ các chính trị gia cao cấp của Brazil và Nga muốn tạo ra “đồng tiền” của khối nhằm thay thế đồng Mỹ kim chưa bao giờ được thảo luân nghiêm túc.
Ngăn chặn trước ý định này, hôm mùng 02 tháng 12, ông Trump kêu gọi các nước khối BRICS cam kết không tạo ra một loại tiền tệ mới hoặc hỗ trợ một loại tiền tệ khác thay cho đồng Mỹ kim. Nếu không, họ sẽ phải đối mặt với thuế quan 100% và nên chuẩn bị nói lời tạm biệt với việc bán hàng hóa của BRICS vào thị trường Hoa Kỳ.
Trong tình thế tứ bề ngổn ngang, Tổng Bí Thư Tô Lâm muốn “hâm nóng” nghị quyết 18, của đảng csVN ban hành từ 7 năm trước, nhằm tìm tính chính danh để nắm trọn ngôi tể trị ở đai hội đảng csVN thứ 14 khai mạc đầu năm 2026, ông ra sức đẩy mạnh “cách mạng tinh gọn bộ máy” – một đại công tác từng được nhiều lãnh tụ ở Ba-Đình đòi tiến tới, rồi lại “bùi lan” (*), “đánh trống bỏ dùi” từ ngay sau năm 2017.
Báo Lao Động dẫn số liệu chính thức cho biết, tổng số người ăn lương đến 70% của ngân sách Nhà Nước giai đoạn 2022 – 2026 (chưa bao gồm biên chế công an, quân đội và người hoạt động không chuyên trách cấp xã, thôn, tổ dân phố) đến hết năm 2026 là 2.234.720 biên chế. [2]
Trong số cán bô, công chức nói trên, sẽ có nhiều người bị mất “lương & lậu” từ quý I, 2025 do quy trình “sáp nhập, giải thể” giảm được 5 bộ và 2 cơ quan trực thuộc. TBT Tô Lâm cổ võ phương châm “Trung ương làm gương, địa phương hưởng ứng”, phải “tinh gọn” từ trên xuống đến cấp cơ sở. Chưa biết số người bị “mất việc” do tinh gọn hay do bị “trù dập” lên đến bao nhiêu (?). Trong số đó dám có nhiều người bỏ tiền mua một chỗ “biên chế”, hy vọng gỡ lại nhanh chóng qua khai thác văn hóa “bôi trơn”. Trước mắt, nếu “cách mạng tinh gọn” thành công, số người “trắng tay” hẳn không ít!
Cựu Chủ Tịch Quốc Hội, ông Vương đinh Huệ, người thứ 3 trong “tứ trụ” đã “hạ cánh an toàn” từ cuối tháng 4 năm 2024, nay sau 7 tháng, lại bị lôi ra chịu kỷ luật. Nhân dịp này, TBT Tô Lâm xác nhận: “lần đầu tiên Bộ Chính trị xử lý kỷ luật cảnh cáo đối với cán bộ chủ chốt của đảng. Nhưng việc này chưa dừng lại mà phải tiếp tục”.
Từ đầu năm đến nay, đã có đến 52 cán bộ cao cấp ở phe yếu thế, thuộc Bộ Chính trị, Ban Bí thư quản lý bị kỷ luật, trong đó có 48 người mất chức do liên quan đến các vụ án tham nhũng, lãng phí, tiêu cực.
Số cán bộ trong phe yếu thế hay trung lập, dù chưa bị “điểm danh”, cũng cảm thấy bất an, vì biết đâu tên mình đã ở trong “sổ bìa đen” của phía quyền lực rồi! Những cán bộ sống trong cảnh ngờ vực lại đưa không khí “hoảng loạn” vào gia đình làm lây lan tinh thần tiêu cực cho cả một khối người; ảnh hưởng sâu rộng trong quần chúng. . Đẩy hàng triệu đảng viên vào phe cánh “ngờ vực” lẫn nhau. Thực tế này gây thêm rạn nứt trong nội bộ csVN – một thách thức mang tính sống còn mà TBT Tô Lâm và phe nhóm của ông phải oằn vai gánh vác.
Dù cho truyền thông quốc doanh ra sức “tô vẽ” TBT Tô Lâm là “người quyền lực nhất nước” muốn “ván bài tinh gọn” phải hoàn thành sớm để Tô Đại Tướng được tôn xưng như “Ngôi Sao Mai” dẫn đường Việt Nam tiến vào “kỷ nguyên mới”. Nhưng trên thực tế mọi việc “không dễ”.
Trần nguyên Thao
Dec 10, 2024
[1] https://en.wikipedia.org/wiki/BRICS (BRICS is an intergovernmental organization comprising nine countries – Brazil, Russia, India, China, South Africa)
[2] https://laodong.vn/thoi-su/tong-bien-che-toan-he-thong-chinh-tri-giai-doan-2022-2026-la-2234-trieu-1074757.ldo
(*) “Bùi lan”, dân gian nói lái từ hai chữ “bàn lui”
