Tham vọng chạy “nước rút” đẩy tăng trưởng GDP của Việt Nam năm 2025 lên hai chữ số (từ 10% trở lên) [1] để csVN đạt mục tiêu 5 năm của nhiệm khóa 13 là “nhiệm vụ bất khả thi” bởi ít nhất 3 lý do: (i) Tình trang nội bộ đang đấu đá, chia xé; (ii) Thuế quan “khó đinh đoán” từ “tariff man” [2] sẽ ảnh hưởng đến ngành xuất cảng của Việt Nam vốn là cột trụ của tăng trưởng; (iii) khiến sản xuất và thương mại trong nước sẽ thêm chậm lại . . .
Gross Domestic Product GDP – Tổng Sản phẩm nội địa của Việt Nam hàng năm được tính theo phương pháp sản xuất và tiêu dùng (sử dụng).
Báo chí quốc doanh nhìn nhận: Năm 2019 Việt Nam rà soát lại quy mô GDP giai đoạn 2010-2017, khiến tỷ lệ bất ngờ tăng thêm 25,4% mỗi năm so với số liệu đã công bố. [3]
Do “rà soát lại” nền kinh tế Việt Nam đạt mức tăng trưởng 7,09% trọn năm 2024 lên 476,3 tỷ Mỹ kim, vượt xa mức tăng trưởng 5,05% của năm 2023, nhờ vào xuất khẩu và dòng vốn đầu tư nước ngoài mạnh mẽ. GDP trung bình 3 năm 2021-2023 chỉ được 5,21%; GDP trung bình đầu người năm 2023 theo giá hiện hành ước đạt 101,9 triệu đồng chia đều trên mỗi người dân, tương đương 4.284,5 Mỹ kim, xếp hạng thứ 6 trong nhóm các nước ASEAN. Tuy nhiên, mức tăng trưởng GDP trung bình 4 năm (2021-2024) chỉ được 5,69% vẫn còn dưới mục tiêu của nhiệm kỳ khóa 13 là 6,5-7% (https://vanhoimoi.org/?p=22232)
Kết quả này cho thấy ước vọng tìm tính chính danh qua phát triển kinh tế, xã hội của csVN vẫn không tới đích. Dự đoán lạc quan nhất hiện nay của nhiều định chế Tài Chánh uy tín, thì năm 2025 tăng trưởng GDP của Việt Nam chỉ ở mức 6,5% đến 7%. (https://vanhoimoi.org/?p=23851)
Khả năng nắm bắt của Thủ Tướng Pham minh Chinh về nền kinh tế chỉ huy (directed economy) có vẻ không vững nên ông mới đưa ra chỉ thị mọi ngành phải tăng GDP lên 2 con số, nhấn mạnh từ 10% trở lên. Chỉ thị này là cách nhìn nhận rằng “nhiệm khóa 13 không còn thời gian nữa” nên phải “vớt vát”!
Phần quan trọng cho các ngành góp phần làm tăng GDP là giải ngân đầu tư công. Nhưng trong 11 tháng năm 2024 toàn quốc chỉ giải ngân được 60,4%. Năm nay các cơ quan đang trong tình trạng “kẻ khóc người cười” do “cách mạng tinh gọn”, mấy ai còn tâm trí làm việc để tăng giải ngân đầu tư công (?)
Để có tăng trưởng GDP, Việt Nam dựa phần lớn vào đầu tư nước ngoài – Foreign Direct Investment (FDI) sản xuất ra hàng hóa xuất cảng khắp nơi, nhiều nhất là thị trường Hoa Kỳ. Lãnh vực sản xuất trong nước chỉ đóng góp phần nhỏ còn lại của nền kinh tế. Trong tình huống này, có nhiều việc Ba-Đình phải đối phó:
1. Cuối tháng Giêng 2025, Donald Trump – “a tariff man” quay lại nắm quyền nhiệm kỳ 2 trong bối cảnh giới tinh hoa Tài Chánh và các nhà Lập Pháp Mỹ đang hào hứng trao đổi và dường như đã “chắt lọc” để chọn giải pháp “thuế quan linh kiện”. Như thế, thuế nhập cảng của Mỹ sẽ căn cứ trên xuất xứ linh kiện bên trong thiết bị, không dựa vào địa điểm chế xuất – dán nhãn cuối cùng. Trường hợp này, đối với csVN hay bất cứ nước nào từng cấu kết với Bắc Kinh làm “thương mại mập mờ” để đôi bên hưởng lợi, thì cách áp dụng thuế quan trên linh kiện sẽ nhắm vào hàng hóa xuất xứ từ Bắc Kinh, bất kể khâu lắp ráp cuối cùng diễn ra ở đâu. Ngành đầu tư của Bắc Kinh muốn dùng Việt Nam, Mexico hay bất cứ nước nào để chế xuất nhằm đưa hàng hóa vào Mỹ sẽ phải “khựng lại”. Bởi vì Nội Các Donald Trump chỉ vài ngày nữa sẽ “thu phí những quốc gia kiếm tiền từ Mỹ thiếu công bằng thông qua thương mại và cuối cùng”.
Theo thống kê của US Census Bureau, tính đến cuối tháng 11 năm 2024, mức thâm hụt thương mại của Mỹ với Việt Nam đã hơn 113 tỷ Mỹ kim. [4]
Với toan tính “đồng tiền đi trước, là đồng tiền khôn” nhằm cụ thể hóa từng phần những gì Ba-Đình loan báo hồi cuối tháng 11 năm ngoái, sẽ mua thêm máy bay và hàng hóa của Mỹ với hy vọng giảm thặng dư thương mại. (https://vanhoimoi.org/?p=23851). Qua mỹ từ “Thượng đỉnh những người bạn của Việt Nam” (Friends of Vietnam Summit), Ba-Đình đã đưa bầu đàn lãnh đạo Vietjet đến khu dinh thự của Tổng Thống Trump ở Mar-a-Lago 3 ngày (09-11/01/2025) để gặp nhóm kinh tế của ông Trump và Elon Musk trao đổi về tương lai thỏa thuận trị giá 14 tỷ Mỹ kim với các tập đoàn lớn của Mỹ.
2. Đơn đặt hàng mới của Việt Nam đã rơi xuống mức thấp nhất trong ba tháng cuối năm, do mất đà trong lĩnh vực sản xuất, các công ty giảm việc làm và hàng tồn kho cao, đưa đến chỉ số PMI tháng 12 năm 2024 dưới ngưỡng trung bình, còn 49,8 điểm được S&P Global xác nhận hôm 2 tháng 01 năm 2025. Ngành sản xuất và nhu cầu tiêu thụ nội địa của Việt Nam đang gặp nhiều lực cản làm chậm lại đáng kể trong những ngày trước Tết Ât Tỵ. Hiện chưa có số liệu chính thức nào được công bố, nhưng căn cứ vào phóng sự của báo quốc doanh mô tả trung tâm Saigon và Hanoi có nhiều khu phố cao tầng bỏ trống lâu ngày. Ngay phía Nam quận Ba-Đình – nơi cư đầu não của đảng csVN, có những khu phố diện tích từ 20 ngàn đến 30 ngàn mét vuông bỏ trống ở hai quận, Đống Đa và Thanh Xuân.
3. Vùng Đồng bằng sông Cửu Long với diện tích trên 40.000km2, đang đối mặt với nhiều nguy cơ, rủi ro tiềm ẩn như xâm nhập mặn, hạn hán, lũ lụt và suy giảm bùn cát cũng như xói lở bờ biển đe dọa đến an ninh lương thực, nguồn nước và sinh kế của trên 20 triệu dân, là trung tâm sản xuất lúa gạo, thủy sản, trái cây của cả nước khi đóng góp trên 95% lượng gạo xuất khẩu, 60% sản lượng thủy sản cá xuất khẩu và 70% các loại trái cây.
4. Nguy cơ đối mặt với lũ lụt, nắng nóng cực cao do khí hậu biến đổi vào mùa Hè năm 2025 khiến Việt Nam và những trung tâm chế xuất, may mặc khác ở vùng nhiệt đới của trái đất sẽ khiến công nhân kiệt sức, không thể trầm mình trong mồ hôi đổi lấy miếng ăn. Nếu Việt Nam không giải quyết tình trạng này sẽ ảnh hưởng đến 356 tỷ Mỹ kim do xuất cảng mang lại cho riêng nhóm hàng công nghiệp chế biến. Tình trạng này đang báo động và buộc nhà đầu tư phải làm mát hơn cơ xưởng, khiến cho giá thành hàn hóa lên cao khó cạnh tranh.
5. Năm 2025, theo dự tính, có tới 26 vụ án tham nhũng nơi các tập đoàn: Phúc Sơn, Thuận An, Điện lực Việt Nam, Thái Dương và Công ty Cổ phần Đất hiếm Việt Nam, dự án Sài Gòn – Đại Ninh (Lâm Đồng), sân bay Nha Trang . . . báo hiệu đấu đá tranh ăn khốc liệt, nhiều cán bộ Trung Ương thân bại danh liệt ngay tiền đại hội 14. (https://vanhoimoi.org/?p=23851)
Do quy định được hưởng 85% số thu phạt vi phạm giao thông, nên mới đây nhà cầm quyền đột ngột nâng mức phạt vi phạm giao thông từ 4 đến 8 triệu đồng tùy trường hợp. Trong khi hàng trăm ngàn người đang kêu gào xin gạo cứu đói dịp Tết Ất Ty. [5]; Lương tối thiểu tùy vùng, thấp nhất là 3.860.000$; cao nhất chỉ có 4.960.000$ . . . Như thế, phải gần 2 tháng lương công nhân mới đủ nộp phạt 1 lần vi phạm giao thông! Đời sống kinh tế – xã hội tại Việt Nam đã chật vật nay còn bất ổn hơn.
Tổng Bí Thư Tô Lâm qua tường thuật của BBC hôm 17 tháng Giêng, đã nhìn nhận doanh nghiệp trong nước đóng góp tương đối giới hạn vào những số liệu “ấn tượng, hoành tráng, đáng tự hào” [6]. Vậy việc “rà soát lại” đẩy GDP lên trung bình 25% nữa như từng làm, thì cũng chỉ là “trò lừa” cho mục tiêu thành tích. Hiện tình kinh tế Việt Nam đang đúng với nhận định của Giáo Sư Joseph Stiglitz, Học viện Công nghệ Massachusetts – Massachusetts Institute of Technology (MIT): “GDP không phải là đơn vị đo lường tốt để đánh giá hiệu quả nền kinh tế”.
Cũng vậy, Adam Smith, nhà kinh tế học người Scotland từng để lại kinh nghiệm: Một đất nước giàu mạnh được thể hiện qua khả năng sản xuất, trình độ công nghệ, khả năng tiêu thụ bằng chính năng lực nội tại, . . . chứ không phải trên những con số vẽ vời. Vì thế, một quốc gia trở nên thịnh vượng “không gì khác ngoài hòa bình, thuế khóa vừa phải, và một chính quyền biết tôn trọng công lý: mọi điều còn lại là do quá trình tự nhiên của sự vật đem tới”. (https://vanhoimoi.org/?p=21083)
Trần nguyên Thao
Jan 17th, 2025
[1] https://www.rfa.org/vietnamese/news/vietnamnews/pham-minh-chinh-gdp-tang-truong-hai-con-so-2025-12282024094123.html
[2] https://apnews.com/article/tariffs-trump-taxes-imports-inflation-consumers-prices-c2eef295a078a76ce2bb7fedb0c5e58c
[3] https://vneconomy.vn/gdp-viet-nam-bat-ngo-tang-them-254-nam-khi-tinh-lai.htm
[4] https://www.voatiengviet.com/a/tham-hut-thuong-mai-my-viet-nam-tang-muc-ky-luc-moi-donald-trump-sap-nham-chuc/7929672.html
[5] https://voh.com.vn/chinh-tri-xa-hoi/tong-chi-an-sinh-xa-hoi-dip-tet-uoc-tinh-10000-ty-dong-574805.html
[6] https://www.bbc.com/vietnamese/articles/cy8xyxmre9xo
